Andere aandoeningen naast IBD

Veel mensen met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa krijgen te maken met andere chronische of langdurige klachten of aandoeningen naast hun IBD. Het hebben van meerdere aandoeningen of klachten wordt ook co-morbiditeit of multi-morbiditeit genoemd.

Onderaan de pagina vind je meer informatie over:

  • Pijnlijke gewrichten
  • Huidaandoeningen
  • Oogaandoeningen
  • Mondaandoeningen
  • Prikkelbare darm
  • Gal- en nierstenen
  • PSC
  • Bijwerkingen medicijnen
  • Vermoeidheid

Webinar over andere chronische aandoeningen en klachten

In dit webinar vertellen een arts, een verpleegkundig specialist en een ervaringsdeskundige over andere chronische aandoeningen en klachten, en de behandeling hiervan. Ook worden de resultaten van het onderzoek (uit 2021) van Crohn & Colitis NL naar dit onderwerp toegelicht.

Ervaringen van mensen met IBD en andere aandoeningen

Saskia, Marco en Carla hebben naast de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa ook andere aandoeningen/ziektes.

Brochure Multimorbiditeit

Je vindt meer informatie over multimorbiditeit en andere klachten en aandoeningen naast IBD in onze brochure.

Kans op andere klachten of aandoeningen

Ongeveer de helft van de mensen met IBD krijgt last van andere chronische of langdurige klachten of aandoeningen. Vaak is er een relatie tussen het ontstaan van de klachten en de activiteit van de darmontsteking. Maar dit hoeft niet.

Meestal treden de klachten of aandoeningen pas op als je al langere tijd weet dat je IBD hebt. Echter, een kwart van de mensen met Crohn of colitis ulcerosa, heeft juist vóór de diagnose IBD een aandoening buiten de darm. Daarom is het belangrijk dat een dermatoloog, oogarts of reumatoloog bij bepaalde klachten ook denkt aan Crohn en colitis ulcerosa en bij een MDL-arts navraagt of je misschien één van deze ziektes kan hebben.

Er zijn verschillende factoren die de kans op klachten buiten de darmen vergroten. Bij de ziekte van Crohn komen deze klachten iets vaker voor dan bij colitis ulcerosa. Mensen met de ziekte van Crohn hebben hier vaker mee te maken als dit in de familie voorkomt. Bovendien is de kans op deze aandoeningen buiten de darm groter bij een actieve darmontsteking. Bij colitis ulcerosa komen deze klachten vaker voor als de hele dikke darm ontstoken is, en minder als een klein deel ontstoken is.

Klachten en aandoeningen die met IBD te maken hebben:

  • Gewrichtspijn of -ontsteking
  • Huidontstekingen en -afwijkingen
  • Oogontstekingen
  • Mondproblemen
  • Prikkelbare darm

Klachten en aandoeningen die een gevolg zijn van de ziekte en het medicatiegebruik:

  • Infecties bij afweer-onderdrukkende medicatie
  • Botontkalking
  • Leverontsteking
  • Gal- en nierstenen
  • Primaire Scleroserende Cholangitis (PSC)

Meerdere auto-immuunziektes:

  • Type 1-diabetes
  • Reumatoïde artritis

Ziektes, klachten of aandoeningen die niets met IBD te maken hebben:

  • Wratten
  • Tumor
  • Hart- en vaatziekten
  • Blindedarmontsteking

Behandeling meerdere aandoeningen of klachten

Als je met meerdere klachten of aandoeningen te maken hebt, zijn er naast je MDL-arts en IBD-verpleegkundigen, ook andere zorgverleners bij je behandeling betrokken. Bijvoorbeeld een reumatoloog, internist, dermatoloog, fysiotherapeut of psycholoog. De diverse artsen overleggen met elkaar in een zogenaamd multidisciplinair overleg. Het is dan nog belangrijker om zelf de regie te houden en je vragen of zorgen altijd met je MDL-arts of verpleegkundig specialist te bespreken. Vraag naar een vast aanspreekpunt bij wie je altijd met je vragen terecht kunt.

Helaas is de samenwerking en het overleg tussen verschillende zorgverleners nog niet in alle ziekenhuizen goed geregeld. Als je het gevoel hebt dat er onvoldoende overleg is, bespreek dit met je (huis)arts en/of verpleegkundige. En vraag een vast aanspreekpunt die jouw belangen goed in de gaten houdt, en bij wie je altijd terecht kunt met vragen.

Gevolgen voor de kwaliteit van leven

Twee derde (61 procent) van de mensen met meerdere aandoeningen of klachten heeft last van fysieke consequenties zoals moeite met bewegen. En een even grote groep ervaart gevolgen voor het sociale leven, zoals niet kunnen afspreken vanwege vermoeidheid. Iets meer dan de helft (54%) van de mensen ervaart angst/somberheid omdat zij bijvoorbeeld niet meer op hun eigen lichaam kunnen vertrouwen. Dit blijkt uit het onderzoek van Crohn & Colitis NL (2021) naar de gevolgen van meerdere aandoeningen op de kwaliteit van leven en de kwaliteit van zorg. In deze factsheet vind je de belangrijkste conclusies van het onderzoek.

Hulp bij gevoelens van angst, somberheid of andere psychosociale problemen

Ben je somber of angstig, of misschien wel lusteloos of depressief? Crohn & Colitis NL biedt hulp bij psychosociale problemen met een speciale informatietool. De tool gaat dieper in op psychosociale klachten en gespecialiseerde hulpverlening. De tool geeft je suggesties hoe je iets aan jouw klachten kunt doen. Deze informatietool is specifiek gemaakt voor mensen met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

Naar de informatietool

Bel met onze ervaringsdeskundigen

Onze medewerkers van de Ervaringsdeskundigenlijn hebben zelf een chronische darmaandoening. Zij kunnen je in contact brengen met ervaringsdeskundigen die ook meerdere chronische of langdurige aandoeningen hebben.

Bel op maandag t/m donderdag (van 10.00 uur tot 12.30 uur) telefoonnummer: 0348 – 42 07 80.

 

Ongeveer een derde van de mensen met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa heeft last van gewrichtsklachten. Niet alle gewrichtsklachten zijn het gevolg van een ontsteking. Daarom is het belangrijk om te weten of de pijn een gevolg is van een ontsteking of niet, zodat je de juiste behandeling krijgt.

De kans op gewrichtsklachten is groter als je IBD actief is. Toch heeft het grootste deel van de mensen met gewrichtsklachten en IBD geen ontsteking in de gewrichten. Ongeveer 10 procent heeft wel last van een ontsteking (reuma/artritis), zoals Bechterew. Meer lezen over Pijnlijke gewrichten.

Erythema nodosum

Ongeveer 15 procent van de mensen met IBD krijgt erythema nodosum. Dit zijn onderhuidse ontstekingen van het vetweefsel. De ontstekingen veroorzaken kleine verdikkingen tot 5 centimeter groot. Vaak zijn deze plekjes behoorlijk pijnlijk. Meestal gaan ze binnen enkele dagen tot enkele weken vanzelf weg. De plekjes ontstaan meestal op de benen, maar ze kunnen ook op andere plekken voorkomen.

Pyoderma gangrenosum

Een vaak ernstigere huidaandoening is pyoderma gangrenosum. Tot ongeveer 5 procent van de IBD-patiënten krijgt hiermee te maken. Dit is een uit de hand gelopen ontstekingsreactie van de huid. Deze huidontsteking gaat vaak de diepte in en veroorzaakt diepe, steeds groter wordende zweren. Je moet hiermee snel naar een arts. Meestal is er afweer-onderdrukkende medicatie nodig om de wonden te genezen. Soms kan dit via een lokale behandeling met bijvoorbeeld cortisone-zalf, maar vaak is zwaardere medicatie nodig zoals infliximab of adulimumab.

Psoriasis

Psoriasis is een huidaandoening die bij IBD iets vaker dan gemiddeld voorkomt. Je arts kan medicijnen kiezen die zowel effect hebben op darmontstekingen als op psoriasis.

Episcleritis

5 procent van de IBD’ers krijgt last van episcleritis. Hierbij is de buitenste laag van het oog ontstoken. Dit kan lichte pijn en een tranend oog veroorzaken. Het oog wordt ook rood. Meestal gaat episcleritis binnen enkele weken vanzelf over. Met oogdruppels kun je de klachten verminderen en het herstel iets versnellen. Episcleritis ontstaat meestal tijdens een actieve darmontsteking.

Uveitis

Uveitis is een ernstigere oogaandoening. Tot 3 procent van de IBD-patiënten krijgt hiermee te maken. Bij uveitis raakt de binnenkant van het oog ontstoken. Dit kan ernstige oogpijn, hoofdpijn, overgevoeligheid voor licht en wazig zicht veroorzaken. Het is belangrijk dat je zo snel mogelijk naar een oogarts gaat. Want onbehandelde uveitis kan tot blindheid leiden.

Een deel van de mensen met IBD heeft ook last van aan IBD-gerelateerde mondproblemen zoals aften, kleine soms pijnlijke zweertjes. Crohnpatiënten hebben vaker last van aften dan gezonde mensen. Aften ontstaan vaak tijdens een actieve darmontsteking. Meestal gaan ze vanzelf weer over, maar soms is behandeling met medicijnen nodig. Ook melden IBD-patiënten regelmatig dat ze last hebben van tandvleesproblemen en ontstoken mondhoeken.

Meer informatie

Sommige mensen houden buikklachten, ook als de IBD rustig is. Zij hebben dan last van een prikkelbare darm. Symptomen zijn bijvoorbeeld onregelmatige ontlasting, diarree en/of obstipatie, veel lucht in de darmen en buikpijn. Tot 70 procent van de IBD-patiënten in remissie, heeft gedurende een bepaalde periode last van prikkelbare darmklachten. Sommige mensen ervaren zoveel pijn dat ze pijnstillers nodig hebben en soms zelfs niet meer kunnen werken. Lees dit artikel over prikkelbare darm en IBD.

Meer lezen over Prikkelbare darm en IBD.

Vraag: Hoe ontstaan gal- en nierstenen?
Antwoord: Gal is een vetoplosser en wordt opgeslagen in de galblaas. Een galsteen is gal dat is gaan klonteren. Dit gebeurt doordat gal te lang heeft stilgestaan of vanwege teveel cholesterol in gal en te weinig galzouten.
Nierstenen ontstaan door kristalvorming in de nieren. Deze kristalvorming kan plaatsvinden doordat de nieren te weinig worden schoongespoeld of omdat in verhouding veel zouten in de urine worden afgevoerd. Meestal bestaan deze stenen uit calcium en oxaalzuur.

Vraag: Waarom is het risico op gal- en nierstenen groter bij IBD?
Antwoord: Galzouten worden slechter opgenomen in de dunne darm, waardoor gal relatief meer cholesterol bevat. Hierdoor is de samenstelling van gal niet optimaal. Als je vanwege bijvoorbeeld een operatie bepaalde periodes niet eet, staat gal te lang stil in de galblaas.
Bij regelmatige diarree gaat er meer vocht verloren via de darmen en gaat er minder vocht naar de nieren. Dit vergroot de kans op het ontstaan van nierstenen. Oxaalzuur wordt soms te veel opgenomen, waardoor het samen met kalk een neerslag kan vormen in de urine.

Vraag: Is het risico op gal- en nierstenen groter bij de ziekte van Crohn of bij colitis ulcerosa?
Antwoord: Omdat galzouten in de dunne darm worden opgenomen, komen galstenen vaker voor bij Crohn. Bij Primaire Scleroserende Cholangitis (PSC) is er ook een vergrote kans. Doordat de doorstroming slechter is en gal langs een ontstoken wand gaat, kan zich makkelijk neerslag vormen. Het risico op nierstenen is groter bij Crohn vanwege de diarree en de verhoogde opname van oxaalzuur. Bij colitis in combinatie met een stoma of pouch, is er een hogere kans op nierstenen door vochttekort.

Vraag: Wat kun je doen om gal- of nierstenen te voorkomen?
Antwoord: Regelmatig eten is belangrijk. Hierdoor wordt de galblaas regelmatig geleegd. Een goede doorstroming van gal voorkomt steenvorming.
Als je voldoende drinkt, is de kans op nierstenen kleiner. Bij overmatig vochtverlies zoals zweten of heftige diarree, is extra drinken van zout water (bijvoorbeeld bouillon) nodig. Dit zorgt voor een betere vochtopname bij een stoma of pouch.

Vraag: Welke klachten passen bij gal- of nierstenen?
Antwoord: Je hebt meestal pijn, rechts bovenin de buik. De galstenen kunnen zich verplaatsen en in de galweg terechtkomen. Hierdoor kan koliekpijn (enorme kramp) ontstaan of zelfs geelzucht.
Bij nierstenen ontstaat er koliekpijn in de rug en in de blaas. Bij mannen straalt de pijn uit tot in de penis.

Vraag: Wat kan eraan gedaan worden?
Antwoord: De galstenen kunnen via de galweg in de darm terechtkomen en zo het lichaam verlaten. Zit de galsteen in de galweg dan kan de MDL-arts deze verwijderen met een speciaal soort endoscopie, een zogenaamde ERCP.
Als zich galstenen blijven vormen, dan wordt de galblaas verwijderd. Zonder galblaas is prima te leven.
Als het mogelijk is wordt de niersteen vergruisd. Dit kan als de steen niet te groot is. De steen wordt met schokgolven kapot getrild, waarna het gruis kan worden uitgeplast. Als de steen te groot is om te vergruizen, is een operatie nodig. Medicijnen kunnen de vorming van nieuwe stenen voorkomen.
Het volgen van een dieet kan ook helpen. Bijvoorbeeld een oxaalzuurarmdieet, aangevuld met calcium.

Vraag: Wat moet je doen als je gal- of nier- stenen vermoedt?
Antwoord: Neem contact op met jouw MDL-verpleegkundige of MDL-arts. Onderzoek is dan nodig om te bepalen of het om gal- of nierstenen gaat of dat de IBD opspeelt.

Bron: Crohniek 1, 2018

 

Een kleine groep mensen met IBD (2 tot 4 procent) krijgt Primaire Scleroserende Cholangitis (PSC), een chronische ontsteking van de galwegen. PSC is een chronische ontsteking van de galwegen in de lever. De chronische ontsteking leidt tot de vorming van littekenweefsel, waardoor de gal niet goed wordt afgevoerd. Dit veroorzaakt een chronische ontsteking aan de lever. Meer lezen over PSC en op de website van de Leverpatiëntenvereniging.

IBD-medicijnen kunnen naast het verminderen van de IBD-klachten, bijwerkingen veroorzaken zoals vermoeidheid, hoofdpijn en misselijkheid. Soms kunnen medicijnen huidproblemen veroorzaken of het risico op infecties en bepaalde vormen van kanker verhogen.
Ook kunnen medicijnen mentale gevolgen hebben. Zo kun je neerslachtig worden van prednison. Meld bijwerkingen altijd bij je arts.

Meer informatie over bijwerkingen

Misschien heb je in een bepaalde periode veel last van vermoeidheid, bijvoorbeeld bij een opvlamming, en heb je andere weken of maanden meer energie. Of misschien voel je steeds een gebrek aan energie, ook wanneer de ziekte in remissie (rustig) is. Vermoeidheid speelt vaak een grote rol in het leven van mensen met IBD.

Meer lezen over vermoeidheid.

Ontvang de nieuwsbrief

Maandelijkse nieuwsbrief
Wil jij ook op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen rondom Crohn of colitis ulcerosa? Meld je aan voor onze maandelijkse nieuwsbrief.