Ongeveer een derde van de mensen met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa heeft last van gewrichtsklachten. Niet alle gewrichtsklachten zijn het gevolg van een ontsteking. Daarom is het belangrijk om te weten of de pijn een gevolg is van een ontsteking of niet, zodat je de juiste behandeling krijgt.
De kans op gewrichtsklachten is groter als je IBD actief is. Toch heeft het grootste deel van de mensen met gewrichtsklachten en IBD geen ontsteking in de gewrichten. Ongeveer 10 procent heeft wel last van een ontsteking (reuma/artritis), zoals Bechterew. Meer lezen over Pijnlijke gewrichten.
Erythema nodosum
Ongeveer 15 procent van de mensen met IBD krijgt erythema nodosum. Dit zijn onderhuidse ontstekingen van het vetweefsel. De ontstekingen veroorzaken kleine verdikkingen tot 5 centimeter groot. Vaak zijn deze plekjes behoorlijk pijnlijk. Meestal gaan ze binnen enkele dagen tot enkele weken vanzelf weg. De plekjes ontstaan meestal op de benen, maar ze kunnen ook op andere plekken voorkomen.
Pyoderma gangrenosum
Een vaak ernstigere huidaandoening is pyoderma gangrenosum. Tot ongeveer 5 procent van de IBD-patiënten krijgt hiermee te maken. Dit is een uit de hand gelopen ontstekingsreactie van de huid. Deze huidontsteking gaat vaak de diepte in en veroorzaakt diepe, steeds groter wordende zweren. Je moet hiermee snel naar een arts. Meestal is er afweer-onderdrukkende medicatie nodig om de wonden te genezen. Soms kan dit via een lokale behandeling met bijvoorbeeld cortisone-zalf, maar vaak is zwaardere medicatie nodig zoals infliximab of adulimumab.
Psoriasis
Psoriasis is een huidaandoening die bij IBD iets vaker dan gemiddeld voorkomt. Je arts kan medicijnen kiezen die zowel effect hebben op darmontstekingen als op psoriasis.
Episcleritis
5 procent van de IBD’ers krijgt last van episcleritis. Hierbij is de buitenste laag van het oog ontstoken. Dit kan lichte pijn en een tranend oog veroorzaken. Het oog wordt ook rood. Meestal gaat episcleritis binnen enkele weken vanzelf over. Met oogdruppels kun je de klachten verminderen en het herstel iets versnellen. Episcleritis ontstaat meestal tijdens een actieve darmontsteking.
Uveitis
Uveitis is een ernstigere oogaandoening. Tot 3 procent van de IBD-patiënten krijgt hiermee te maken. Bij uveitis raakt de binnenkant van het oog ontstoken. Dit kan ernstige oogpijn, hoofdpijn, overgevoeligheid voor licht en wazig zicht veroorzaken. Het is belangrijk dat je zo snel mogelijk naar een oogarts gaat. Want onbehandelde uveitis kan tot blindheid leiden.
Een deel van de mensen met IBD heeft ook last van aan IBD-gerelateerde mondproblemen zoals aften, kleine soms pijnlijke zweertjes. Crohnpatiënten hebben vaker last van aften dan gezonde mensen. Aften ontstaan vaak tijdens een actieve darmontsteking. Meestal gaan ze vanzelf weer over, maar soms is behandeling met medicijnen nodig. Ook melden IBD-patiënten regelmatig dat ze last hebben van tandvleesproblemen en ontstoken mondhoeken.
Meer informatie
Sommige mensen houden buikklachten, ook als de IBD rustig is. Zij hebben dan last van een prikkelbare darm. Symptomen zijn bijvoorbeeld onregelmatige ontlasting, diarree en/of obstipatie, veel lucht in de darmen en buikpijn. Tot 70 procent van de IBD-patiënten in remissie, heeft gedurende een bepaalde periode last van prikkelbare darmklachten. Sommige mensen ervaren zoveel pijn dat ze pijnstillers nodig hebben en soms zelfs niet meer kunnen werken. Lees dit artikel over prikkelbare darm en IBD.
Meer lezen over Prikkelbare darm en IBD.
Vraag: Hoe ontstaan gal- en nierstenen?
Antwoord: Gal is een vetoplosser en wordt opgeslagen in de galblaas. Een galsteen is gal dat is gaan klonteren. Dit gebeurt doordat gal te lang heeft stilgestaan of vanwege teveel cholesterol in gal en te weinig galzouten.
Nierstenen ontstaan door kristalvorming in de nieren. Deze kristalvorming kan plaatsvinden doordat de nieren te weinig worden schoongespoeld of omdat in verhouding veel zouten in de urine worden afgevoerd. Meestal bestaan deze stenen uit calcium en oxaalzuur.
Vraag: Waarom is het risico op gal- en nierstenen groter bij IBD?
Antwoord: Galzouten worden slechter opgenomen in de dunne darm, waardoor gal relatief meer cholesterol bevat. Hierdoor is de samenstelling van gal niet optimaal. Als je vanwege bijvoorbeeld een operatie bepaalde periodes niet eet, staat gal te lang stil in de galblaas.
Bij regelmatige diarree gaat er meer vocht verloren via de darmen en gaat er minder vocht naar de nieren. Dit vergroot de kans op het ontstaan van nierstenen. Oxaalzuur wordt soms te veel opgenomen, waardoor het samen met kalk een neerslag kan vormen in de urine.
Vraag: Is het risico op gal- en nierstenen groter bij de ziekte van Crohn of bij colitis ulcerosa?
Antwoord: Omdat galzouten in de dunne darm worden opgenomen, komen galstenen vaker voor bij Crohn. Bij Primaire Scleroserende Cholangitis (PSC) is er ook een vergrote kans. Doordat de doorstroming slechter is en gal langs een ontstoken wand gaat, kan zich makkelijk neerslag vormen. Het risico op nierstenen is groter bij Crohn vanwege de diarree en de verhoogde opname van oxaalzuur. Bij colitis in combinatie met een stoma of pouch, is er een hogere kans op nierstenen door vochttekort.
Vraag: Wat kun je doen om gal- of nierstenen te voorkomen?
Antwoord: Regelmatig eten is belangrijk. Hierdoor wordt de galblaas regelmatig geleegd. Een goede doorstroming van gal voorkomt steenvorming.
Als je voldoende drinkt, is de kans op nierstenen kleiner. Bij overmatig vochtverlies zoals zweten of heftige diarree, is extra drinken van zout water (bijvoorbeeld bouillon) nodig. Dit zorgt voor een betere vochtopname bij een stoma of pouch.
Vraag: Welke klachten passen bij gal- of nierstenen?
Antwoord: Je hebt meestal pijn, rechts bovenin de buik. De galstenen kunnen zich verplaatsen en in de galweg terechtkomen. Hierdoor kan koliekpijn (enorme kramp) ontstaan of zelfs geelzucht.
Bij nierstenen ontstaat er koliekpijn in de rug en in de blaas. Bij mannen straalt de pijn uit tot in de penis.
Vraag: Wat kan eraan gedaan worden?
Antwoord: De galstenen kunnen via de galweg in de darm terechtkomen en zo het lichaam verlaten. Zit de galsteen in de galweg dan kan de MDL-arts deze verwijderen met een speciaal soort endoscopie, een zogenaamde ERCP.
Als zich galstenen blijven vormen, dan wordt de galblaas verwijderd. Zonder galblaas is prima te leven.
Als het mogelijk is wordt de niersteen vergruisd. Dit kan als de steen niet te groot is. De steen wordt met schokgolven kapot getrild, waarna het gruis kan worden uitgeplast. Als de steen te groot is om te vergruizen, is een operatie nodig. Medicijnen kunnen de vorming van nieuwe stenen voorkomen.
Het volgen van een dieet kan ook helpen. Bijvoorbeeld een oxaalzuurarmdieet, aangevuld met calcium.
Vraag: Wat moet je doen als je gal- of nier- stenen vermoedt?
Antwoord: Neem contact op met jouw MDL-verpleegkundige of MDL-arts. Onderzoek is dan nodig om te bepalen of het om gal- of nierstenen gaat of dat de IBD opspeelt.
Bron: Crohniek 1, 2018
Een kleine groep mensen met IBD (2 tot 4 procent) krijgt Primaire Scleroserende Cholangitis (PSC), een chronische ontsteking van de galwegen. PSC is een chronische ontsteking van de galwegen in de lever. De chronische ontsteking leidt tot de vorming van littekenweefsel, waardoor de gal niet goed wordt afgevoerd. Dit veroorzaakt een chronische ontsteking aan de lever. Meer lezen over PSC en op de website van de Leverpatiëntenvereniging.
IBD-medicijnen kunnen naast het verminderen van de IBD-klachten, bijwerkingen veroorzaken zoals vermoeidheid, hoofdpijn en misselijkheid. Soms kunnen medicijnen huidproblemen veroorzaken of het risico op infecties en bepaalde vormen van kanker verhogen.
Ook kunnen medicijnen mentale gevolgen hebben. Zo kun je neerslachtig worden van prednison. Meld bijwerkingen altijd bij je arts.
Meer informatie over bijwerkingen
Misschien heb je in een bepaalde periode veel last van vermoeidheid, bijvoorbeeld bij een opvlamming, en heb je andere weken of maanden meer energie. Of misschien voel je steeds een gebrek aan energie, ook wanneer de ziekte in remissie (rustig) is. Vermoeidheid speelt vaak een grote rol in het leven van mensen met IBD.
Meer lezen over vermoeidheid.