MDL-arts Bas Oldenburg van het UMC Utrecht maakte zich in 2015 al grote zorgen. En die zijn alleen maar groter geworden. Om zeker te weten dat zijn gevoel klopte, benaderde hij Crohn & Colitis NL met de vraag een peiling over de wachttijden uit te zetten. Helaas bleek uit de resultaten, waaraan 129 mensen met IBD meededen, dat de wachttijden alleen maar langer waren geworden, veel langer.
Oldenburg uitte zijn zorgen in een brief, die mede is ondertekend door Menne Scherpenzeel (directeur Crohn & Colitis NL) en Milan Richir (chirurg UMC Utrecht). De brief is als ingezonden brief opgenomen in het magazine van Medisch Contact. Menne Scherpenzeel uit ook zijn zorgen: ‘Onze peiling, maar ook verhalen van artsen en patiënten, laat zien dat de wachttijden voor een chirurgische ingreep bij IBD tot schrijnende situaties kan leiden. Dat vraagt om een open dialoog over hoe we met de operatiecapaciteit in Nederland in de (nabije) toekomst willen omgaan.’
Pleidooi voor niet-oncologische chirurgie
In Nederland hebben 90.000 mensen Colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn, chronische ontstekingsziekten van de darm. Ondanks het feit dat de medicamenteuze behandeling enorm is verbeterd, blijven operaties van groot belang voor een goede behandeling van een aanzienlijk deel van deze patiënten. Vaak zijn dit complexe ingrepen die door chirurgen met veel expertise moet worden uitgevoerd. Zeven jaar geleden luidden wij de noodklok over de lange wachttijden voor operaties bij deze patiënten (9 weken in academische centra en 3.5 weken in algemene ziekenhuizen, Medisch Contact, 11 augustus 2015). De COVID19 pandemie en personeelstekorten hebben geleid tot een verdere verschraling, juist ook van deze zorg.
Spoedoperaties
Een recente steekproef onder 129 patiënten met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa door de patiëntenvereniging, Crohn & Colitis NL, laat zien dat de gemiddelde wachttijd inmiddels is toegenomen naar 5 maanden met uitschieters tot 12 maanden. Tijdens deze wachttijd ondervond ruim 40% van de patiënten problemen met werk of opleiding. Zorgelijk is dat een kwart van hen tijdens de wachttijd met spoed geopereerd moest worden. Dit is fors toegenomen in vergelijking met een eerder Nederlands onderzoek dat net voor de COVID19 episode verricht werd (JCC 2020;14:277-80) waarbij 12.5% van de patiënten op de wachtlijst met spoed geopereerd moesten worden. In een recent Utrechts onderzoek worden deze bevindingen onderschreven en wordt duidelijk dat langere wachttijden en operaties in de spoedsetting voorspellers zijn voor slechtere uitkomsten van de operatie.
Uitbreiding operatiecapaciteit nodig
De verschraling in de zorg leidt tot onacceptabele wachttijden voor patiënten die geopereerd moeten worden. Omdat de oncologische zorg voorrang krijgt is dit het meest schrijnend voor patiënten met ernstige -maar niet oncologische- problematiek, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Uitbreiding van de operatiecapaciteit is hard nodig, maar op korte termijn is dit niet te realiseren. Tot die tijd moet een eerlijker verdeling leiden tot een beter gebalanceerde zorg voor oncologische en niet oncologische aandoeningen.
Bas Oldenburg, MDL-arts, UMC Utrecht
Milan Richir, Chirurg, UMC Utrecht
Menne Scherpenzeel, directeur Crohn & Colitis NL